دلگۆش: اے بلۆچستان‌ٹایمزئے انگرێزی شۆنگالے که اِحسان حیدرا بلۆچیا رجانک کرتگ
امریکها ھئوار دُنیائے اے دگه ھند و دمَگان اهتجاج و شۆران چاگردانی تها چه کرنان بئیۆکێن نسل‌پرستیئے جاک یکبرے پدا زندگ کُرتگ۔ امریکهئے شهر منیاپولسا پولیسئے دستان افریکی امریکی مردئے ھۆن انساپئے هَکدار اِنت و اکلیتان اے هَک هست‌اِنت که یکّێن چمّا چارگ ببنت، تهنا کانونانی تها نه، اَمَلی درۆشما۔ اے وشّێن گپّے که بلیک لائیوز مئیٹرئے اے اهتجاجان دُرستێن رنگ و تَبکهانی مردمان بهر زُرتگ و تئوار چِست کُرتگ بله نسل‌پرستی گریبێن مُلکانی تها چه یورپ و امریکها انگت مسترێن جێڑهے. مَگربی ملکان کم چه کم سرزاهرا نسل‌پرست بئیگ اێر جنگَ بیت۔ بله ایشیائی چاگردان، گێشتر مڈل‌ایسٹ و ساؤت‌ایشیایا، زۆراورێن ٹَکّ و کبیله په شانے گۆن‌نسل پرستیا همگرنچ اَنت۔ اِدا وتارا مستر و اکلیتانا کمتر لێکگ کمّے هم سیاسی ھوالها رد سرپد بئیگَ نبیت۔ په درور، بلۆچ چاگردا اے دگه تَبکه و نسلئے مردمانی ڈۆبارگ و کَلاگ بندگ ھر رۆچیێن کارے۔ مئے تها گێشتر مردم نسل‌پرست اَنت و ما اشیئے اێر جنگئے کمّے هم جُهدا نکنێن.
سیَه‌پۆستێن بلۆچ نێم انسان لێکگَ بنت و چاگردی درجه‌بندیئے تها آیانی جاگه چه دُرستان جَهلتِر اِنت. چه کرنان بلۆچئے زمینئے سرا نندگ و آباد بئیگا پد هم آ کمترێن و ناسرجمێن بلۆچ منّگَ بنت. په آیان، لهتێن تهلێن و کَمشَرپێن گال هم در چِنگ و اێر کنگ بوتگ. مَگربی ملکان بلکێن تهنا “ن”ئے لَبز کامرزَ بیت، بله مئے کِرّا درزنانی ھسابا گال هست‌اَنت، چُش که گُلام، ٹیه و ٹێنگ، شیدی، درزادگ، که اے ھررۆچ ھرجاگه مردمانی دپا اِشکنگَ بنت. گۆن سیه‌پۆستێا وتی جنِکانی سانگ دئیگ مزنێن گُناهے پهمگَ بیت. آیانی آبادی گێشر شهرانی کَش و کِرّان اێوک و تهنا اِنت.
چه گپ و گالان ابێد، ما لهتێن کار و رۆزگار هم “کَم‌نسلی”آ گۆن بندۆک کُرتگ. په دروَر، گِسان کار کنۆکێن مردمان بلۆچیا مولِدَ گوشنت. اے یک رۆزگارے۔ هرکس مۆلِدے بوتَ کنت بله مئے چاگردا “مۆلِد” په دراهێن سیه‌پۆستێن زالبولانی کم شرپ کنگا کارمرزَ بیت بِلّ تُری آ سێرێن مردمے یا دگه رۆزگارے هستی. همے وڑا ماهیگِیر “مێد” گوشگَ بنت و اینچک لاهِک پهمگَ نبنت که برۆبرێن بلۆچ گوشگ ببنت، همے واستا آیانی درجه هم کمتر لێکگَ بیت. مَچّ و باگان کار کنۆکێن مردم هم همے پئیم تهَسُّبئے آماچ اَنت. باگان کار کنۆکان دھکانَ گوشنت، چۆن که باگان گێشتر سیه‌پۆستان دھکانکاری کرتگ، همے واستا تیوگێن سیه‌پۆستین بلۆچ دھکان تئوار کنگَ بنت. اِشان ابێد، سئوتی و ڈُھلی و سُرناهی، هما مردم که ما په شانے گوشێن که اشان مئے راجدپتر زندگ داشتگ، اے گۆن لوڑی و اُستائے وڑێن گالان کمشَرپ کنگَ بنت. آهِنکار هم لوڑی گوشگَ بنت.
بلۆچ چاگردا زات و زُریاتئے ارزشت هم مزن اِنت. مرۆچی هم گۆن انچێن زاتێا که چه تئیی زاتا کمتر لێکگَ بیت، وتی جنِکانی سانگ دئیگ نبوتگین گپّے. اگن کَسے اے رئواجئے تُشے هم ھلاپا شُت، گُڑا تان زِندگ اِنت گۆن تژن و شگانان مان بندگ بیت، بله مُناپِکیا بچار، چه وتا “کسترێن زاتانی” جِنکان نشار کنگ و وتی لۆگا آرگ جێڑهے نه‌اِنت. جاور انچۆ نگیگ اَنت که سیه‌پۆستان ھئوار دراهێن “کسانێن زاتان” وتی بھتا کپتگێن “کَمزاتی” منِّتگ و سک کمّ وتی سرا بئیۆکێن تهَسُّبئے سرا سئوال جُستَ کنت.
مگربی بلۆچستانا وھدے پهلئوی بادشاهت خاندانانی نامان الّمیا اێر کنگئے جارا جنت، گُڑا اِدا هم همے “واجه” وتی داشتگێن سیه‌پۆستێن کارندهانی خاندانان گۆن کمشرپێن نامان پِرَ بندیت، چه آیان یکّے “نئوکرزادگ” اِنت بزان “گُلامانی پدرێچ”.
اے گپ راستے که چه سیه‌پۆستێن مردمان لهتێن کرنان پێش بلۆچستانا په گُلامی آرگ بوتگ‌اَنت بله اے هما دؤر بوتگ که آ وھدان گُلامی آمێن و ھررۆچیێن گپّے بوتگ، بله وھد مَٹِّتگ و باید اِنت ما هم وتا مٹّ بکنێن گۆن. سیه‌پۆستێن بلۆچان وتی همراهیا وتی ساز و زێمر، ورد و وراک و کِشت و کِشاری و چُک رۆدێنگئے ھنر آورتگ‌اَنت گۆن. آیانی بئیگ په ما گنجے. مرچی همے رئوایَت که ما اشانی سرا پهرَ بندێن، آ همینچک همے سیه‌پۆستانی اَنت همینچک که یک دِگه رنگێن بلۆچێئیگ اَنت.
اے دِلبُرّێن گپّے که مرۆچی هم ما وتا گۆن “آ” و “ما” وڑێن گالان تئوار پِرَ کنێن. اے هم دلبُرّێن گپّے که مارا انگت اے گپ گیشێنگ کپیت که انسان دُرست یَکّ وڑ و برۆبر اَنت. مارا یک دَهِکّێا بُرز اِںت که ما په برۆبرێن و آجۆێن چاگردێا جنگا اێن. ما گوشێن که ما ناانساپیئے ھلاپا و یک انچێن چاگردێئے جۆڑ کنگا جد و جِهد کنگا اێن که آییئے تۆکا ھچ وڑێن تهَسُّب و نسل‌پرستی مبیت، یک انچێن چاگردے که ھرکسی ببیت، ھرکسا بھرے ببیت. اے جاوران په مئے راجا الّم اِنت که آ ھر رنگێن نسل‌پرستیئے ھلاپا تئوار چِست بکنت و اے جێڑهئے منّگا ساڑی ببیت.
Ehsan Haydar Baloch hails from Turbat, Balochistan. He studies Economics at Brunel University London.
Twitter: @EhsanHydrBaloch
Insta: @ehsan.baluchh
